Şu bildik şarkısının sözleri sizce ne kadar doğruluk payı taşıyor? Tanrı yakarışınızı
duyup, çok isterseniz, sizi baştan yaratabilir mi? Kaç yaşında olursak olalım değişmek,
gelişmek, öğrenmek mümkün mü? Çözüm odaklı profesyonel gelişim koçu şapkasının
altında bu konu çok dikkatimi çekiyor. Birlikte düşünelim.
Hepimiz sürekli değişim yaşıyoruz. Çözümsüz vakalara bulduğu çözümlerle tanınan
Dr. Milton Erickson adını yaşatan, Kanada’da kurulmuş olan Erickson Koçluk
Okulu’nun beş temel ilkesinden birinde yer aldığı gibi “değişim yalnızca mümkün
değil, aynı zamanda kaçınılmaz.” Tarzımızı, giysilerimizi, saç biçimimizi,
yenileyebildiğimiz daha birçok şeyi, eğer istersek sürekli değiştirebiliyor, kendimizi
daha iyi hissettiğimiz bir forma doğru gelişebiliyoruz. Değişebilenler yalnızca dışsal
unsurlar değil. Positivity kitabının yazarı akademisyen Barbara Fredrickson’a göre
kendimize ait içsel değişiklikler de sürüp gidiyor biz fark etmesek de.
Şu anda bedeninizde nelerin değiştiğini, muhteşem bir düzenek içinde nelerin
farklılaştığını birlikte düşünelim mi? Bedenimizde birlikte yaşayan, işlev gören ve
uyum içinde çalışan trilyonlarca hücre var ve bunlar durmaksızın değişiyor. Bu
hücrelerin bir kısmı aslında bir kaç haftada ya da ayda bir değişmekte. Bir kısım
hücreler yok olurken yerine yenileri oluşuyor. Bedenimizde muhteşem bir yenilenme
mekanizması işliyor. Bilimsel adıyla “apoptosis” yani “programlanmış hücre ölümü”
marifetiyle tazeleniyoruz. Yaşadığımız sürece yenileniyoruz.
Bedenimizdeki hücrelerin ömrü bulundukları organa göre değişir. Dilimizdeki tad alma
hücrelerinin ömrü birkaç saatle sınırlıyken, beyaz kan hücreleri on günde bir, kas
hücreleri üç ayda bir yenileniyor. Yerine yenileri oluşan ölü deri hücrelerini eskiden
keselemeyle atarken şimdilerde peeling yapıyoruz. Bu değişim göz önüne alındığında,
araştırmacıların her gün hücrelerimizin yüzde birinin değiştiğini açıklaması kolay
anlaşılır bir bulgu. Her gün yüzde bir! Otuz gün içinde bedenimizdeki hücrelerin yüzde
otuzunun, yüz gün sonra hepsinin yenilendiğini hesap etmek zor değil. Kendimize ve
hücrelerimize bu gözle baktığımızda, her üç ayda bir tamamen yenilendiğimize ilişkin
apaçık bir kavrayışa sahip oluruz.
Bu tazelenme meselesi sadece hücrelerimizle mi sınırlı? Elbette değil. Her sabah
uyandığımızda, bir gün önceki düşüncelerimizin de yüzde üçü değişmiş oluyor.
Yaşam tarzını geliştirmek ve eski alışkanlıkları yenileriyle değiştirmek için üç ay gibi
bir süreye ihtiyaç olduğunun söylenmesi tesadüf olabilir mi? Eski hücreye yeni
yöntemler öğretmek kolay olmayabilir. Öte yandan, yepyeni bir hücreye yeni bir
hayat, yeni alışkanlıklar, yeni düşünce tarzı ve davranışlar öğretmek mümkün. İşte bu
umut verici. Öyle değil mi?
Eskiden biliminsanları beynin farklı olduğunu, beyin hücrelerinin değişmediğini
söylerlerdi. Oysa bugün beyin hücrelerinin de belli bir süreç içinde kuruduğu ve
yerine yenilerinin oluştuğu anlaşıldı. Bedendeki tüm hücreler gibi beyin hücreleri de
solup gidiyor ve yerine yenileri doğuyor.
Hücre yenilenmesindeki hız oranının, sabit bir formüle bağlı olmadığı ve yaşam
tarzımızla olduğu kadar duygularımızla doğrudan ilintili olduğu bilimsel olarak
belirlendi. Barbara Fredrickson ve meslektaşları tarafından yapılan araştırma
sonuçlarına göre hücrelerimizin zaman içinde kuruyup tazelenmesi hareketliliğimizle
ve duygu durumumuzla doğrudan bağlantılı. Gereğinden durgun (pasif) bir yaşam
tarzı ve her zaman olumsuz duygular içinde yaşayanlarda hücre ölümü daha fazla.
Bedenimiz ve beynimiz ne kadar aktif ise hücreler o denli gerektiğince yenileniyor.
Tıpkı bunun gibi olumlu duygular ve düşünce biçimi hücrelerin yenilenmesini sağlıyor.
Temel bilimlerden biyoloji alanında yapılan araştırmalarla, pozitif düşüncenin insanı
biyolojik olarak tazeleyen bir etkisi olduğu ispatlandı. Hemen hemen her üç ayda bir
kamuoyu ile paylaşılan bilimsel buluşlar, olumlu düşüncenin beden ve beyin
yenilenmesini nasıl etkilediğini gün yüzüne çıkarmakta.
İş yaşamı ve aile içi sorumluluklara bağlı stresin neden olduğu adale spazmları, mide
ve baş ağrısı ve diğer sorunların, olumlu duygu durumuna geçiş ve olumlu düşünce
tarzını içselleştirmeyle nasıl yok edildiğini kanıtlayan çok sayıda multidisipliner
araştırmaya ulaşmak artık oldukça kolay.
Günümüzde iş yaşamının kilit isimleri, karar verme mekanizmalarının başında bulunan
kişiler çalışma yaşamına ilişkin hedeflerine doğru ilerlerken bir yandan da (çocukların
ve destek bekleyen yaşlıların sorumluluğunu taşımak gibi) aile içi gündelik sorunlara
çözüm bulmaya çalışmaktan yorgun. Özellikle de kadın yöneticiler. Yoğun çalışma
temposu içinde, yapılacaklar listesinde bireysel gelişime zaman ayırmak ve belki de
bir çocuk sahibi olmak genellikle hep “sırasını bekleyenler” konumunda kalıyor. Kişinin
bireysel “yapılacaklar listesinde” bir şeyler istenildiği gibi gelişmediğinde, az önce
sıraladığım, insanın mutluluğunu ve yaşam kalitesini etkileyen semptomlar (belirtiler)
zamanla yerini kendini suçlamaktan özgüven yitimine kadar birçok olumsuz duyguya
bırakıyor.
Bu duygular bir süre görmezden gelinse de bir süre sonra ağrılar, kramplar,
uykusuzluk, panikler, yerinde sayma, otosabotaj (öz-engelleme), başarısızlık korkusu
ve en önemlisi umutsuzluk baş gösterebiliyor.
Yukarıda yer yer alıntılar yaptığım, Michigan Üniversitesinde yapılmış olan
araştırmaya benzer şekilde bir başka multidisipliner araştırma da Boston Üniversitesi
bünyesinde tamamlandı. Araştırma sonuçları, koşullar ne olursa olsun, olumlu duygu
durumuna geçmeye, düşünce sistemini pozitif algıya çevirmeye yarayan basit bir
yöntemi müjdeliyor. Boston Üniversitesince yürütülmüş olan ve Journal of Alternetive
and Complimentary Medicine dergisinde yayımlanan araştırma sonucuna göre beyindeki en önemli nörolojik iletgen ve gelişimsel sinyal olan gamma-amniyobütrik
asit (GABA) düzeyinin yoga ve meditasyon yapanlarda yüksek olduğu ispatlandı.
Bölgesel haberleşmeden sorumlu olan ve beyinde üretilen GABA adlı bu temel
yapıtaşı amino asit aslen beynin doğal sakinleştiricisi. Uykusuzluk, kalp çarpıntısı,
depresyon ve PMS (kadınlarda adet öncesi sendromu) gibi durumlarda GABA düzeyi
düşüyor.
Peki, GABA düşük olunca ne oluyor? Özetle fiziksel, zihinsel ve duygusal bozukluklar
meydana geliyor. Yukarıda söz ettiğim, sağlıklı bireylerden oluşan iki grupla yapılan
araştırmada birinci gruptakiler haftada üç kez bir saat yoga yaparken ikinci
gruptakiler aynı sürede yürüyüşe çıkmış. Elbette çalışmaya başlarken ve araştırma
boyunca katılımcıların beyin hareketleri MR görüntüleme teknikleriyle ve duygu
durumları da uzmanlarca saptanmış. Yoga ve meditasyonun GABA düzeyini
yükselterek, yoğun stres kaynaklı gerilimin azalmasına, fiziksel ve ruhsal
sakinleşmeye neden oluyor. Ayrıca büyüme hormonu (HGH) salgılanmasını uyararak
kas gelişimini, yağsız doku kütlesinin artmasını ve kilo kaybını olumlu etkiliyor.
İyimser ruh hali, pozitif bakış ve iyi niyet GABA düzeyini yükselten etmenlerden ilk
üçü.
Tüm bu paylaştığım bilgiler ışığında, kendimize yeniden olumlu düşünmeyi öğretmeye
değer mi? Profesyonel koçluk hizmetleri hiç kuşkusuz bu öğrenme sürecini
destekliyor. Ne dersiniz, o bildik şarkının sözlerini hayata geçirmek ve bugünden
başlayarak kendimizi baştan yaratma kararı almak mümkün mü?
